Historiek
Op 26 november 1980 richten Baron Emmanuel de Béthune, Pieter De Bruyne, Fons Hoppenbrouwers, Paul Lerno, Koen Tinel, Piet Van Waeyenberge, Maurits Van Saene, e.a. de vzw Sint-Lukasstichting op. De stichters waren overtuigd van het belang van zo’n organisatie voor de ontwikkeling van het hoger kunstonderwijs op Sint-Lukas Brussel. Door de inbedding in de hogeschool zou de Sint-Lukasstichting, later de Sint-Lukasgalerie, ook mee onderhevig zijn aan gebeurtenissen in en om de hogeschool.
Het doel was meervoudig: een podium bieden voor confrontatie en ontmoeting tussen hedendaagse kunst en maatschappij door middel van vorming, de vervolmaking en de bijscholing van kunstenaars (zoals architecten, beeldende kunstenaars, fotografen en cineasten); de uitbouw van een artistieke en technische mediatheek; initiatieven nemen ter bevordering van het wetenschappelijk onderzoek en van de artistieke bedrijvigheid in alle artistieke disciplines en initiatieven i.v.m. de permanente vorming op het gebied van de wooncultuur, de stedenbouw, de ruimtelijke ordening, enz.
De eerste subsidies
Dit ambitieus programma dreef oorspronkelijk op het engagement en de energie van enkele stichtende leden en docenten van de hogeschool. Spoedig werden stappen gezet om te professionaliseren. Hans Vandekerckhove werd aangetrokken om het tentoonstellingsprogramma vorm te geven en het documentatiecentrum op te starten. In een periode van hoge jeugdwerkloosheid werden in de jaren '80 tewerkstellingsmaatregelen uitgetekend door de overheid. De trekkers achter de Sint-Lukasstichting zagen er mogelijkheden in om de werking verder uit te bouwen. In 1985 werd het DAC-project “Curriculum der Kunsten” goedgekeurd. Bie Demeester volgde als projectleider Hans Vandekerckhove op en beschikte binnen het DAC-project over een team van 3 personen. Naast de tentoonstellingsfunctie werd het documentatiecentrum verankerd in de werking.
Opstart van het tijdschrift
Met de nieuwe mogelijkheden die het uitgebreide personeelsbestand bood, werd gestart met een volwaardig tijdschrift. Naast informatie over de eigen tentoonstellingen, lezingen, etc. werd ruim aandacht besteed aan tentoonstellingen elders, publicaties, lezingen etc. Volgens projectleider Filip Luyckx maakte “Tot 2009 (…) de publicatie van een tijdschrift deel uit van de werking. Elke tentoonstelling ging vergezeld van interpretatie en fotomateriaal. Tevens besteedden we aandacht aan kunstenaars die we nooit (of voorlopig niet) konden tentoon stellen. Eigenlijk vormden die een integraal onderdeel van de artistieke werking, want sommigen doken later toch op in de tentoonstellingen. Dat tijdschrift circuleerde vrij intens, niet alleen door het te versturen naar een artistiek netwerk maar ook via verspreiding onder kunstenaars en bezoekers. Dankzij Engelse vertalingen bereikte het andere gemeenschappen en werd de Sint-Lukasgalerie sneller opgenomen in cv's en bibliografieën”. Na het vertrek van de opleiding Architectuur verschoof de focus van de Sint-Lukasstichting naar de eigentijdse kunst en onder impuls van Filip Luyckx kreeg het tijdschrift een meer kunstkritisch profiel.
De erkenning binnen het Kunstendecreet zorgde in de jaren 2006 – 2010 voor een belangrijke impuls voor de werking. In 2008 diende de Sint-Lukasgalerie door het bouwproject van de Hogeschool Sint-Lukas Brussel de vertrouwde stek in het herenhuis in de Paleizenstraat in Schaarbeek te verlaten voor een tijdelijke tentoonstellingsruimte aan de Haachtsesteenweg. Dit had uiteraard impact op de werking en het publieksbereik. Een eerder roerige periode brak aan. De erkenning en subsidiëring binnen het kunstendecreet werd in 2010 niet verlengd. En daar kon de terugkeer naar een nieuwe tentoonstellingsruimte in de Paleizenstraat 70 weinig aan verhelpen. De ruimte was weinig functioneel, het was zoeken naar middelen om tentoonstellingen te realiseren en de uitgave van het tijdschrift werd noodgedwongen stopgezet.
De interactie met het onderzoek en onderwijs binnen LUCA
In 2012 ging de Hogeschool Sint-Lukas Brussel op in een fusie die zou leiden tot LUCA School of Arts. Enkele enthousiastelingen overtuigden het nieuwe bestuur om de werking van de Sint-Lukasgalerie te continueren. Er ontstond een interessante interactie tussen de galerie enerzijds en onderzoek en onderwijs binnen de hogeschool anderzijds. De hogeschool vond een oplossing voor het probleem van de tentoonstellingsruimte. In een gebouw verder in de Paleizenstraat werd de benedenruimte ter beschikking gesteld aan de galerie. Door de afstand met de onderwijscampus verwaterde evenwel de interactie met het onderwijs.
In 2019 besliste de Vlaamse overheid om de subsidiëring van de voormalige DAC-projecten stop te zetten. Alternatieven werden onderzocht, maar deze beslissing betekende uiteindelijk het einde van de Sint-Lukasgalerie Brussel vzw. Op 28 november 2023 besliste de Bijzondere Algemene Vergadering om over te gaan tot de vereffening van de VZW.
Selectie van de tentoonstellingen
Doorheen de meer dan 40-jarige werking hebben tal van binnen- en buitenlandse kunstenaars hun werk getoond in tentoonstellingen in of van de Sint-Lukasgalerie. Een selectie: Roel Jacobs, Paul Gees, Luc Deleu, Filip Francis, Luc Coeckelberghs, Philippe Van Snick, Dora Garcia, Rodney Graham, Peter Downsborough, Anne-Mie Van Kerckhoven, Nedko Solakov,Heidi Voet, Veronica Brovall, Georges Adeagbo, Aglaia Konrad, Herman Asselberghs, Lise Duclaux, Diana Tamane, Joris Van de Moortel, e.v.a.
“Een kunstschool zich niet afzijdig kan houden van de huidige ontwikkelingen in de kunst; zij moet zich verdiepen in konfrontatie met anderen die op dit gebied aktief zijn. Deze dialoog is een onmisbare schakel in de evolutie.”
Archief
Wil je meer weten over de werking van de Sint-Lukasgalerie? De volledige archieven zijn gedeponeerd bij het Archief en Museum voor het Vlaams Leven te Brussel (AMVB). De volledige collectie tijdschriften is daar ook digitaal te raadplegen.
LUCA School of Arts is geen museum, het heeft geen kunstverzameling in de moderne museale betekenis. Toch heeft een kunstenhogeschool zoals LUCA, met kiemen die meer dan 160 jaar teruggaan, een ruim cultureel erfgoedpatrimonium.
Doorheen haar geschiedenis verwierf ze stukken en gebouwen die haar hielpen om kunstonderwijs te geven of die de resultaten van projecten illustreerden. Op die manier bouwde de hogeschool en haar partners verschillende collecties en archieven uit.