Cami Laureyssens

In de open source, mobiele makerspace die tijdens het onderzoeksproject Tools and Tales for Resilience werd gemaakt, kunnen mensen op de vlucht zelf antwoorden bieden op hun noden. Maar het is bovenal een plek waar een informeel, respectvol gesprek op gang kan komen. De gemaakte voorwerpen worden zo de dragers van heel uiteenlopende verhalen over veerkrachtige mensen die op een creatieve en actieve manier reageren op de noodsituatie waarin ze beland zijn. 

Het onderzoeks-en ontwerpproject Tools and Tales of Resilience vertrekt vanuit de vaststelling dat de beeldvorming rond mensen op de vlucht in Europa niet bevorderend is voor hun integratie en dat deze negatieve beeldvorming, zij het die van ‘de vluchteling als (politieke, economische, religieuze of culturele) bedreiging’, zij het die van ‘de vluchteling als slachtoffer’ een negatief effect heeft op hun welzijn. Hoewel de ‘vluchteling als slachtoffer’ a priori positiever is dan de ‘vluchteling als bedreiging’, verbergt ze ook pijnlijke en problematische ervaringen voor mensen op de vlucht, omdat ze verhindert dat zij als volwaardige burgers en individuen worden gezien. Bij het gebruik van de figuur van de ‘vluchteling als slachtoffer’ wordt vooral gedoeld op het perspectief waarbij mensen op de vlucht worden gereduceerd tot slachtoffers. 

Tijdens een bezoeken aan het vluchtelingenkamp Moria op het Griekse eiland Lesbos, en de kampementen in Duinkerke werden naast de meest onmenselijke omstandigheden waarin deze mensen overleven ook hoopvolle zaken geregistreerd. Als ontwerper vielen mij de eenvoudige maar ingenieuze ontwerpen die mensen met weinig gereedschap en materiaal gemaakt hadden op. Ze zijn een symbool van de enorme veerkracht van mensen. 

Literatuuronderzoek suggereert dat de ‘actie van het maken’ mensen in hun waarde herstelt omdat een zelfgemaakt object de veruiterlijking is van competentie. Door het maken worden die competenties getoond aan het zelf en anderen wat bevorderlijk is voor het welzijn. Bovendien schept het samen maken een band die ervoor zorgt dat gesprek op gang kan komen tussen twee gelijke partijen, namelijk twee makers. De verhalen die tijdens het maken gedeeld werden zijn even uiteenlopend als de mensen die deelnamen aan de werking in de mobiele makerspace in Duinkerke. 

De resultaten die in de mobiele werkplaats gemaakt werden zo dragers van diverse verhalen en kregen een plekje op het online platform www.toolsandtales.com. Dit archief aan veerkrachtige ontwerpen draagt bij aan een ander soort beeldvorming over mensen op de vlucht. De ontwerpen tonen de veerkrachtige attitude van mensen in een noodsituatie die actief met de beschikbare middelen erg creatief zijn.