On the crack: Syllabus Reading Group

Talks, lezingen en congressen

Deze leesgroep zal plaatsvinden rond en op het oppervlak van de tafel in het midden van de tentoonstelling 'We Turn Towards an Ending and Pay Attention' van kunstenaar Fiona Hallinan in Kunsthal Gent.

De tentoonstelling bekijkt de sloop van een kerk in Ierland door de lens van de Ultimologie, oftewel de studie van eindes—een praktijk die is ontstaan uit de kennis die de kunstenaar heeft verzameld over manieren om aandacht te geven aan de dood. Als we de dood kunnen omschrijven als ten minste een soort eindproces, zou dit dan mogelijkheden kunnen bieden om ook andere eindes te benaderen?

De titel, On the crack, is ontleend aan het werk van Rosi Braidotti, die schrijft:

"Making friends with the impersonal necessity of death is an ethical way of installing oneself in life as a transient, slightly wounded visitor. We build our house on the crack, so to speak” (Braidotti, 2019).

Braidotti suggereert dat een bevestigende houding ten opzichte van de dood mogelijkheden biedt om onze ethische positie op aarde te heroverwegen, met bewustzijn van onze onderlinge verbondenheid en kwetsbaarheid.
Zouden we meer inzicht kunnen verkrijgen door te kijken naar kennis over hoe we zorg kunnen dragen voor en aanwezig kunnen zijn bij het levenseinde van mensen?

Kan je er niet bijzijn? De tentoonstelling 'We Turn Towards an Ending and Pay Attention' is te bezichtigen in Kunsthal Gent tem 31 augustus 2025.

In deze Syllabus leesgroep, mede-gehost door kunstenaar Anaïs Chabeur, reflecteren we op deze vragen door samen te lezen en te kijken naar teksten en films die manieren verkennen om aanwezig te zijn bij de dood.

We beginnen met een collectieve lezing van geselecteerde passages uit het boek Dying Livingly van Staci Bu Shea. De auteur biedt een diep persoonlijk en goed onderbouwd verslag van hun ervaringen als zowel curator als death doula, en introduceert de praktijk van Dying Livingly—een “poëtische, esthetische en ethische benadering van het leven die de dood voortdurend meedraagt.”

De lezing wordt gevolgd door het bekijken van twee videowerken die op gevoelige en unieke wijze enkele thema’s uit het boek verbeelden:

Old Song (18:29 min) van Nancy Vansieleghem
Rehearsal (10:30 min) van Anaïs Chabeur

Deze films onderzoeken op verschillende manieren de zorg rond het levenseinde, en de camera als middel om te getuigen en te zorgen. De makers zullen hun werk introduceren en na de vertoning nemen we de tijd voor vragen en verdere bespreking.

Anaïs Chabeur

Kunstenaar Anaïs Chabeur woont en werkt in Brussel. Via films, installaties en participatieve werkvormen creëert Anaïs sensoriële atmosferen – uitnodigingen om de tijd bewust te beleven. De intimiteiten rond het sterven vormen een onderliggend thema in haar werk en leven. Sinds 2022 is Anaïs vrijwilliger in de palliatieve zorg, waar zij aanwezigheid en massages aanbiedt aan terminaal zieke patiënten.

Haar werk werd getoond in o.a. S.M.A.K Gent, Wiels Brussel, De Singel Antwerpen, Botanique Brussel en de Krupa Foundation in Wrocław (Polen).

In de periode 2024–2026 is Anaïs als onderzoeker verbonden aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen met haar project "Visions for Crossing", over het wassen van de doden.

Nancy Vansieleghem

Nancy Vansieleghem is docent-onderzoeker aan LUCA School of Arts. Ze doceert in de educatieve masteropleiding en doet onderzoek naar de filosofische relatie tussen kunst, onderwijs en samenleving, met bijzondere aandacht voor radicale pedagogieën en artistieke praktijken als vormen van studie.

In 2006 promoveerde zij in de pedagogische wetenschappen op het onderwerp ‘filosoferen met kinderen’. Als onderzoeksprofessor leidt zij de recent hernoemde onderzoeksgroep' Pedagogy as Lovecraft.'

Fiona Hallinan

Fiona Hallinan is kunstenaar, onderzoeker, filmmaker en – samen met curator Kate Strain – medeoprichter van the Department of Ultimology, gevestigd tussen Brussel (België) en Cork (Ierland).

Haar doctoraatsonderzoek aan LUCA School of Arts, KU Leuven, richt zich op het tot stand komen van Ultimologie – de studie van eindes – als een instrument voor transformerend discours. Aan de hand van mondelinge interviews initieert dit project bijeenkomsten rond eindes als casestudy’s: de sluiting van een kantine, de sloop van een kerk, het uitsterven van een plantensoort.

Het onderzoek wordt verder gevoed door kennis over rouwrituelen, waaronder getuigenissen die gedeeld worden in de maandelijkse leesgroep On Death.

Haar werk is gepresenteerd in diverse internationale contexten, waaronder het IMMA, Kerlin Gallery en momenteel in Kunsthal Gent.

Credits

Foto: Rehearsal, Anaïs Chabeur.

Citaat: Braidotti, R. (2019). Non-fascist ethics: Learning to live and die as affirmation. In M. Hlavajova & W. Maas (Eds.), Propositions for non-fascist living: Tentative and urgent (pg 36). BAK basis voor actuele kunst.