Chaotic Pulse - Pulsating Chaos

Concert

Vertolking

• Kugoni Trio en Ataneres Ensemble o.l.v. Pieter Schuermans
• Bert Koch, piano – Nicolas Dupont, viool – Sébastien Walnier, cello – Kurt Bertels, altsaxofoon

Programma: Werk van Pieter Schuermans

• Accretion Dance voor piano solo en strijkorkest
• Double Dotted voor viool en cello
• Saavuttamaton voor altsaxofoon solo en strijkorkest
• Escape Velocity voor viool, altsaxofoon en piano
• Concerto Emerso voor viool solo, altsaxofoon solo, piano solo en strijkorkest

Over het programma

Pieter Schuermans ging in zijn doctoraatsonderzoek op zoek naar een manier om twee uitersten met elkaar te verbinden: complexiteit van ritme en metrische gelaagdheden enerzijds, en een directe stijl en toegankelijk idioom anderzijds.

Het uitdagende werk Accretion Dance (2019) voor piano solo en strijkorkest tast met lange spanningsbogen de grenzen af van de beleving van metrische eenheid. Dit levert een energetische muziek op, met een even sensationele en uitdagende ervaring voor de luisteraar als voor de uitvoerder. Halverwege de compositie maakt het brede patroon met onregelmatige pulsen, waarmee het werk aanvangt, plaats voor een rustige, lyrische en romantische verpozing. 

Accretie is een term uit de astrofysica die verwijst naar het onder invloed van de zwaartekracht samenklonteren van materie tot almaar zwaardere objecten. Het resultaat is vaak een roterende schijf rond een zwaar object; ook wel accretieschijf genoemd. Dit proces, waarbij massaal veel energie vrijkomt, kan uitmonden in de genese van een planeet, een ster of zelfs een compleet sterrenstelsel. Als metafoor voor de clusterende kracht en de obsessieve en dynamische intensiteit van de compositie verleent het zinnebeeld van het accretie-proces zijn naam aan Accretion Dance. 

Double Dotted is een werk voor viool en cello en werd gecomponeerd in opdracht van het festival voor nieuwe muziek Transit 2009. De muzikale beleving van de waarde 7 ligt aan de oorsprong van de creatie van dit werk. De binaire natuur van muzieknotatie heeft tot gevolg dat afwijkende - maar daarom zo interessante - notenwaarden als 5, 7, 11 en 13 bij de notatie moeilijk in één noot te vatten zijn. Bij 7 lukt het tóch, en wel op een prachtige manier die ‘dubbel punteren’ genoemd wordt. Het levert een noot op met een duur van één en drie kwart, of zeven kwart. Double Dotted stoelt in vele van de muzikale dimensies op de waarde van 7, meer in het bijzonder op de verhouding 7 over 4. De compositie ontleent haar naam aan de dubbel gepunteerde noot, die als zelfstandige notenwaarde bijzonder veelvuldig aanwezig is.

Het werk Saavuttamaton, voor altsaxofoon solo en strijkorkest, werd gecomponeerd voor Ataneres Ensemble en Kurt Bertels in het voorjaar van 2021 en is opgedragen aan Kurt Bertels. De naam verwijst zowel naar “de onbereikbare” als “het onbereikbare”. Het is een eendelig doorgecomponeerd werk dat bestaat uit drie geledingen. De middelste geleding is een verzameling uitdagende metrische variaties op het complexloze maar meerlagige thema van de twee hoekdelen. De saxofoon heeft een solistische partij en gaat zoals in een concerto in dialoog, in harmonie en in strijd met het strijkorkest. Met eveneens heel wat solowerk voor de eerste viool, slaat deze de brug tussen de saxofoon solo en het strijkorkest. 

Ook Escape Velocity (2018) rijgt verschillende geledingen aan elkaar in een doorgecomponeerde compositie, die haar inspiratie vindt bij priemgetallen. De proloog en de epiloog zijn opgebouwd uit overeenstemmend muzikaal materiaal. In de proloog klinken vanuit de stilte enkel saxofoon en viool; lyrisch en haast improviserend in de verte. In de epiloog is het, net andersom, de piano solo die afsluit; intimistisch en van zeer nabij. Hier klinken geen uitgesponnen lijnen meer, maar koraalachtige, repetitieve akkoorden die steeds meer uitdeinen en ruimte laten voor stilte.

De bewogen middendelen ontlenen hun karakter aan de originaliteit en uniciteit van priemgetallen. De krachtige kwaliteit van hun onderlinge verhoudingen drukken hierin hun stempel, maar vormen daarnaast ook de blauwdruk voor het gehele werk. Ze verbinden de organisatie van toonhoogte, zowel melodisch als harmonisch, met de organisatie van toonduur, zowel voor de ritmische textuur als de metrische structurering.

Escape Velocity is een aan de astronomie ontleende term die refereert aan de snelheid die vereist is om los te komen van het zwaartekrachtveld van een hemellichaam. Als ultieme metafoor voor het beleven van vrijheid is ze van een ontroerende en poëtische schoonheid. Ze verwijst naar de steeds intenser aanzwengelende energie en snelheid naar het einde van de compositie toe. De rust van de daaropvolgende epiloog contrasteert plots, als een contemplatie bij het bereiken van een gelukzalige staat van vrijheid. 

Escape Velocity werd gecomponeerd in opdracht van Kugoni Trio en is aan hen opgedragen.

In oorsprong was Concerto Emerso een werk voor cello en piano uit 2015. Het werd in 2018 herwerkt als Sonata Emersa voor de Kugoni Trio-bezetting viool, altsaxofoon en piano. Het enthousiasme waarmee Sonata Emersa door uitvoerders en publiek ontvangen werd, motiveerde Kurt Bertels en Wim Spaepen om een derde versie te bestellen. Zo ontstond in 2020 Concerto Emerso waarbij de drie solisten van Kugoni Trio het podium delen met de strijkers van Ataneres Ensemble. 

Veelvuldige en diverse muzikale interacties worden verkend; van de drie individuele solisten tegenover het strijkorkest, tot de formatie van het kamermuziektrio als solerende entiteit tegenover de groep strijkers. 

PIETER SCHUERMANS
Pieter Schuermans is een veelzijdig componist en musicus. Als voornaamste diploma’s verzamelde hij Masters in de Muziek aan LUCA School of Arts campus Lemmens voor de disciplines compositie, contrabas, dwarsfluit en orkestdirectie. Hij vervolmaakte zich verder in Gent aan het Orpheus Instituut en in het buitenland. Hij promoveerde als Doctor in de Kunsten aan de KU Leuven met het proefschrift “Chaotic Pulse, Pulsating Chaos” en bijhorend artistiek portfolio.
Als uitvoerend musicus speelde hij in zowat alle vooraanstaande ensembles en orkesten in Vlaanderen. Vele jaren was hij de vaste contrabassist bij het Collegium Instrumentale Brugense met wie hij tal van buitenlandse concertreizen en cd-opnames realiseerde. Pieter Schuermans richtte eaRis company op, een gezelschap dat zich toelegt op interdisciplinariteit. Hij had compositie en regie in handen voor de voorstelling Looking Through Eardrums, met dans, jonglerie en muziek en leidde eaRis company doorheen Europa met voorstellingen in ondermeer Parijs, Wenen, Brescia, Leipzig, Stockholm, … tot in het noorden van Zweden toe. Hij zette zich in voor de jeugdorkestenwerking in Vlaanderen; als dirigent, en als bezieler in het bestuur van Jeugd en Muziek Vlaanderen en Amaj. Zijn carrière als dirigent bracht hem tot in China, waar hij enkele concerten dirigeerde in het vermaarde Oriental Arts Center in Shanghai. Hij liet zich opmerken met uitvoeringen van Carmina Burana van Carl Orff. Hij is een gewild gastdirigent en werkt op regelmatige basis samen met Ataneres Ensemble, met wie hij ook meerdere opnames realiseerde, vaak met eigen werk. Pieter Schuermans is voorzitter van de Componisten Archipel Vlaanderen (ComAV) en
zet zich in voor de promotie en ondersteuning van de Vlaamse componisten in binnen- en buitenland. De Belgian Music Days en de cd-reeks Fingerprints zijn slechts enkele van de projecten waaronder hij met ComAV zijn schouders zet.
Als docent en coördinator compositie is hij verbonden aan LUCA School of Arts campus Lemmens. Zijn artistieke focus en onderzoek richt zich momenteel op compositie en directie. Als componist won hij meerdere prijzen en erkenningen. Hij werkte samen met ondermeer Quatuor Danel, Brussels Philharmonic, Kugoni Trio, Ataneres Ensemble, Goeyvaerts String Trio, Collegium Instrumentale Brugense, Transit Festival en Radio Klara. www.pieterschuermans.be

ATANERES ENSEMBLE
Ataneres, een jong, professioneel strijkorkest met roots in Leuven, brengt zowel het gevestigde strijkersrepertoire als originele combinaties over verschillende muziek- en kunstgenres heen. Het ensemble (onder de artistieke leiding van Wim Spaepen) verwelkomt gerenommeerde musici en componisten, en focust op Vlaamse en Belgische hedendaagse muziek. Ataneres ontving lovende kritieken, aandacht op de nationale zenders en de Fuga Trofee in 2019. www.ataneres.com

KUGONI TRIO
Sinds zijn oprichting in 2010 is Kugoni Trio met zijn unieke bezetting een graag geziene gast op nationale en internationale podia. In een gepassioneerde zoektocht naar nieuw repertoire is het een bron van inspiratie geworden voor vele hedendaagse componisten. Kugoni Trio verwierf aanzien met opnames voor tv- en radiozenders Klara, Musiq3 en Radio 4 (NL), drie eigen cd’s (Timelapse, Essence by Kugoni Trio, Classics Revisited) en drukte zijn stempel op andere cd-projecten.
www.kugonitrio.be

KURT BERTELS

Kurt Bertels is een klassieke saxofonist en doctor in de kunsten. Als solist en als lid van verschillende ensembles concerteert hij in binnen- en buitenland. Als artistiek
onderzoeker is hij gespecialiseerd in de 19de-eeuwse saxofoonpraktijk. Bertels werkte mee aan nationale en internationale cd-, radio- en televisieopnames. Zijn discografie bestaat o.a. uit The Saxophone in 19th-Century Brussels en Works for Saxophone and Orchestra by Paul Gilson. In 2020 publiceerde Bertels een monografie, Een ongehoord geluid, over de saxofoon in het 19de-eeuwse Brussel.
www.kurtbertels.be

NICOLAS DUPONT
Nicolas Dupont is een van de meest actieve Belgische kamermusici van zijn generatie. Als lid van Kugoni Trio, Roeland Hendrikx Ensemble, Urban Piano Quartet, Malibran Quartet en Duo Andaluza gaf hij meer dan zestig opdrachten aan Belgische componisten en maakte hij opnames voor de Belgische, Zwitserse, Engelse, Italiaanse en Nederlandse radio's. Nicolas Dupont is docent viool aan het Conservatoire royal de Bruxelles. www.nicolasdupont.eu

BERT KOCH
Bert Koch maakte als pianist opnames voor Musiq3, Klara, Radio 4 (NL) en was te zien op televisiezenders Cultuur7 en Canvas. Hij concerteerde in heel wat Belgische concertzalen en culturele centra en was te horen op vele festival- en cultuurdagen. Tevens engageert hij zich sterk voor hedendaagse muziek en creëerde hij, in nauwe samenwerking met hedendaagse componisten, talloze werken, zowel als solist als in kamermuziekverband. www.kugonitrio.be 

SEBASTIEN WALNIER
Sébastien Walnier is eerste cellist bij het Symfonieorkest van de Munt in Brussel.
Daarnaast ligt zijn passie bij een breed spectrum van kamermuziek, waaronder klassiek, jazz en hedendaagse populaire muziek. Hij speelt op een cello van Giovanni Grancino uit 1699 die hij in bruikleen heeft van een particuliere verzamelaar. Sinds 2021 bekleedt hij de positie van professor cello aan het
Conservatorium van Luik. www.sebastienwalnier.com

CD

• Etcetera records (etcetera-records.com)
• Cd-album - Fnac.be

Klara live

Het resultaat van de zoektocht leidde tot vijf stukken die verrassend toegankelijk waren voor de gewone muziekliefhebber. Klara was van de eerste testen zo overtuigd dat ze een Klara live zullen wijden aan het concert. De opnames gebeuren tijdens het concert op 21 oktober op campus Lemmens in Leuven. De vijf stukken worden er vertolkt door Kugoni Trio en Ataneres Ensemble.

• Klara Live op 24/11: Chaotic Pulse of Pulsating Chaos? | Lees | Klara

Recensie

• Summa cum laude | De Standaard